نحوه استفاده از فيلترهاي ND

فيلترهاي ND رايج

معمول‌ترين فيلتر‌هاي ND انواع ND2، ND4 و ND8 با تيرگي ثابت هستند كه به ترتيب 1، 2 و 3 استاپ نور را كاهش مي‌دهند. از اين فيلترها براي كاهش نسبي سرعت شاتر يا استفاده از ديافراگم‌هاي بازتر استفاده مي‌شود. البته مي‌توانيد از انواع فيلترهاي تيره‌تر نيز استفاده كنيد تا حتي در روشنايي روز نيز به‌راحتي شاتر را چندين ثانيه باز نگاه‌داريد.

هنگام كار با فيلترهاي ND بهتر است ابتدا فوكوس، نورسنجي و كادربندي خود را تنظيم كنيد و سپس فيلتر ND را بر روي دوربين نصب كنيد و تنظيمات را بر اساس تيرگي فيلتر تغيير دهيد. معمولاً براي به دست آوردن تعداد استاپي كه يك فيلتر ND از نور مي‌كاهد بايد از عدد درج‌شده بر روي آن بر پايه‌ي 2 لگاريتم بگيريد؛ بنابراين در صورت استفاده از فيلتر ND8 بايد 3 استاپ به نوردهي اضافه كنيد و براي فيلتر ND16 بايد 4 استاپ نوردهي را افزايش دهيد. البته راه آسان‌تر اين است كه از جداولي مانند جدول زير استفاده كنيد:

دليل اين موضوع اين است كه فيلترهاي ND نوري عبوري از لنز را به ميزان قابل‌توجهي كاهش مي‌دهند، بنابراين در صورت نصب و استفاده از آن‌ها سيستم فوكوس نمي‌تواند كار خود را به‌خوبي انجام دهد و منظره‌ياب دوربين نيز تاريك مي‌شود و عمل كادربندي را با مشكل مواجه مي‌كند.

حال با اين مقدمات در مورد نحوه‌ي كار با فيلترهاي ND به سراغ كاربردهاي آن‌ها مي‌رويم.

موارد استفاده از فيلترهاي ND

همان‌طور كه اشاره شد معمول‌ترين كاربرد فيلترهاي ND كاستن از سرعت شاتر است. اين تكنيك كاربردهايي مانند ايجاد ظاهري نرم در آب روان، ايجاد حس حركت در ابرها و تار كردن اجسام و افراد در حال حركت دارد. لازم به اشاره است كه بيشتر عكاسان طبيعت از اين تكنيك در ثبت عكس‌هاي خود بهره مي‌گيرند. دليل اين امر آن است كه در بسياري از موارد ديافراگم لنز به‌اندازه‌ي كافي بسته نمي‌شود تا بتوانيد در طول روز از سرعت پايين شاتر مانند يك ثانيه يا بيشتر استفاده كنيد.

فرض كنيد براي عكاسي از يك آبشار از ديافراگم 22 و ايزوي 100 استفاده مي‌كنيد و سرعت شاتر 1/60 ثانيه روشنايي ايده‌آل را در اختيار شما مي‌گذارد. ولي با استفاده از اين سرعت شاتر نمي‌توانيد به آبشار ظاهري پنبه‌اي و نرم بدهيد. در چنين شرايطي با استفاده از يك فيلتر ND8 مي‌توانيد سرعت شاتر را تا 1/8 ثانيه و با استفاده از يك فيلتر ND64 تا 1 ثانيه كاهش دهيد.

در اين صورت به‌جاي عكس سمت چپ، قادر خواهيد بود عكس سمت راست را ثبت كنيد:

البته تنها در عكاسي نيست كه كم كردن سرعت شاتر مي‌تواند كاربردي واقع شود. يكي از مهم‌ترين كاربردهاي فيلترهاي ND در فيلم‌برداري است. فيلم‌سازان براي اينكه حركات در فيلم‌هايشان طبيعي جلوه كنند نياز دارند از سرعت‌هاي پايين‌تر شاتر استفاده كنند. به‌طور مثال در صورت فيلم‌برداري با فريم ريت 30، به‌طور عمومي از سرعت شاتر 1/60 استفاده مي‌شود تا فيلم جلوه‌اي طبيعي داشته باشد. ولي دستيابي به چنين سرعتي به‌ندرت بدون استفاده از فيلتر ND امكان‌پذير است. به‌خصوص اينكه فيلم‌سازان از ديافراگم‌هاي باز استفاده مي‌كنند تا عمق ميدان را كاهش دهند.

در ضمن اين فقط فيلم‌سازان نيستند كه از عمق ميدان كم و ديافراگم‌هاي باز استفاده مي‌كنند. بسياري از انواع عكاسي نيز به ديافراگم باز نياز دارند. به‌طور مثال در عكاسي پرتره معمولاً از ديافراگم باز استفاده مي‌شود تا از عمق ميدان كاسته شود، پس‌زمينه‌ي تصوير تار شده و تمركز اصلي بر روي چهره‌ي سوژه قرار گيرد. ولي وقتي در طول روز از ديافراگمي بسيار باز مانند F/1.8 يا حتي بازتر استفاده مي‌كنيد، معمولاً نمي‌توانيد نور اضافي كه به سنسور مي‌رسد را با شاتر سريع‌تر جبران كنيد. بنابراين عكاسان پرتره و حيات‌وحش نيز دليل خوبي براي استفاده از فيلترهاي ND دارند.

البته برخي از عكاسان به اين دليل از فيلترهاي ND استفاده مي‌كنند كه بتوانند تنظيمات دوربينشان را بر روي شارپ‌ترين حالت ممكن قرار دهند. اكثر لنزها تا F/11 قادر به ثبت شارپ‌ترين عكس‌ها هستند و با بستن بيشتر ديافراگم به‌سرعت شارپنس خود را از دست مي‌دهند. بنابراين حتي اگر بتوانيد در طول روز با انتخاب f/22 به‌ نتيجه موردنظرتان دست پيدا كنيد، بهتر است از يك فيلتر ND استفاده كرده و با ديافراگم F/16، F/11 يا بازتر عكاسي كنيد. به‌اين‌ترتيب شارپنس عكستان به‌مراتب بهتر خواهد بود.

تا اينجاي كار در مورد فيلترهاي ND با تيرگي ثابت بحث ‌كرديم. ولي فيلترهاي ND انواع ديگري هم دارند كه در ادامه به معرفي و بررسي آن‌ها خواهيم پرداخت:

فيلترهاي ND Grad يا Graduated ND

اين‌گونه فيلترها در واقع فيلترهاي ND هستند كه تيرگي‌شان از يك گوشه به گوشه‌ي ديگر به‌صورت تدريجي كاهش مي‌يابد. كاربرد اصلي اين‌گونه فيلترها براي تاريك كردن آسمان است. اكثر اوقات روشنايي آسمان به‌مراتب از ساير قسمت‌هاي كادر عكس بيشتر است، بنابراين با تنظيم قسمت تيره‌ي فيلترهاي Graduated ND بر روي آسمان مي‌توانيد به بالانس مناسبي از نوردهي دست پيدا كنيد. به‌طور مثال در مورد ذيل، عكس سمت چپ بدون استفاده از فيلتر و عكس سمت راست با استفاده از يك فيلتر Graduated ND گرفته شده است:

فليترهاي Variable يا متغير

فيلترهاي Variable كاربردي مشابهِ انواع فيلترهاي ND با تيرگي ثابت دارند با اين تفاوت كه مي‌توانيد مقدار تيرگي آن‌ها را تغيير دهيد. به‌طور مثال مي‌توانيد با چرخاندن المنت جلويي پالايه، تيرگي آن را از 1 تا 10 استاپ يا بيشتر تغيير دهيد. استفاده از چنين فيلترهايي داراي دو مزيت اصلي است. اول، براي اينكه در شرايط مختلف به نوردهي موردنظرتان دست پيدا كنيد نيازي به حمل چند فيلتر ND با تيرگي‌هاي مختلف نخواهيد داشت. دوم اينكه نيازي نيست اين‌گونه فيلترها را از روي لنز باز كنيد تا بتوانيد فوكوس و كادربندي را تنظيم كنيد. به‌راحتي مي‌توانيد المنت جلويي فيلتر را بچرخانيد تا تيرگي آن كم شود، فوكوس و كادربندي خود را تنظيم كنيد و سپس المنت جلويي فيلتر را دوباره بچرخانيد تا به درجه تيرگي‌هاي بيشتري برسيد.

فيلترهاي مربعي

فيلترهاي ND با تيرگي ثابت و فيلترهاي Graduated ND را مي‌توانيد با شكل مربعي نيز خريداري كنيد. اين‌گونه فيلترها را بايد با استفاده از هولدر بر روي لنز نصب كنيد. مزيت استفاده از هولدر و فيلترهاي مربعي اين است كه خيلي راحت‌تر مي‌توانيد چند فيلتر را روي هم قرار دهيد. در صورتي كه اگر بخواهيد چند فيلتر دايره‌اي را بر روي هم نصب كنيد به‌احتمال‌زياد با مشكل Vignetting مواجه خواهيد شد. از طرف ديگر نصب و حذف فيلترهاي مربعي از جلوي لنز بسيار راحت‌تر و سريع‌تر انجام مي‌شود و با استفاده از يك آداپتور يونيورسال خواهيد توانست آن‌ها را براي لنزهايي با سايز دهانه‌‌هاي مختلف به كار بگيريد.

در بين سازندگان فيلترهاي ND، به خصوص انواع مربعي، كمپاني‌ Cokin از شناخته‌شده‌ترين‌ها است. فيلترهاي مربعي اين كمپاني از تنوع زيادي برخوردار هستند و مي‌توانيد آن‌ها را در ابعاد مختلف و با تبديل‌هاي گوناگون و حتي به صورت كيت نيز خريداري كنيد. آموزش عكاسي همچنين ما به شما استفاده از فيلترهاي ND شركت‌هاي Hoya و Hama را نيز پيشنهاد مي‌كنيم.