آشنايي با عكاسي ماكرو

مهترين ويژگي كه عكس‌هاي ماكرو را از ديگر عكس‌ها متفاوت مي‌كند اندازه‌ي بسيار بزرگ سوژه‌هاي كوچك در آنها است. اين ويژگي عكس‌هاي ماكرو حاصل مشخّصه‌اي به نام بزرگنمايي لنز است. بزرگنمايي لنز (magnification) تعيين مي‌كند كه موجودات ريز با چه اندازه‌اي در تصوير ثبت‌شوند. لنز‌هايي كه با عنوان لنز ماكرو از سوي شركت‌هاي سازنده عرضه مي‌شوند داراي حداقل بزرگنمايي 1:1 (بخوانيد يك به يك) هستند. اين بدين معناست كه اندازه‌ي سوژه‌ي عكاسي‌شده بر روي سنسور تصوير دوربين دقيقاً برابر با اندازه‌ي واقعي سوژه است (تصوير زير).

براي مثال اگر با يك دوربين DSLR سايز APS-C (مانند Nikon D3200) و لنز ماكرو با بزرگنمايي 1:1 از يك سكه‌ي كوچك با قطر يك سانتيمتر عكاسي كنيد تصوير اين سكه بر روي سنسور تصوير كه داراي عرض 16 ميليمتر و طول 24 ميليمتر (سنسور سايز APS-C) است دايره‌اي به قطر 1 سانتيمتر (اندازه‌ي واقعي سكه) را اشغال مي‌كند. اين شايد در ابتدا بزرگنمايي خيلي زيادي بنظر نيايد اما اگر تصوير حاصل از اين عكس را با اندازه‌ي 100 درصد در صفحه‌ي نمايشي باكيفيت تماشا كنيد جزئيات بسيار ريزي خواهيدديد كه با چشم قابل ديدن نيست!

بنابراين، اولين نيازمندي در عكاسي ماكرو داشتن لنزي با بزرگنمايي بالا است. لنز‌هاي ماكرو ممكن است حتي داراي بزرگنمايي بيشتر تا 4:1 هم باشند؛ اما براي شروع، لنز‌هايي با بزرگنمايي 1:2 هم مي‌توانند تصاوير زيبايي خلق كنند. نكته‌ي مهمي كه در مورد بزرگنمايي بايد بدان توجه‌كنيد اين است كه ميزان بزرگنمايي كه در مشخّصات يك لنز بيان ‌مي‌شود تنها در نزديك‌ترين فاصله‌ي قابل فوكوس با آن لنز قابل دستيابي‌است. بنابراين، اگر سوژه‌ي شما در فاصله‌اي دورتر از نزديكترين فاصله‌ي قابل فوكوس لنز باشد در اندازه‌اي كوچكتر ثبت خواهدشد.

يكي از مهمترين‌ چالش‌هايي كه در عكاسي ماكرو وجود دارد ثابت نگاه‌داشتن دوربين است. زماني كه تصويري بسيار بزرگ از يك سوژه‌ي كوچك را در منظره‌ياب مي‌بينيد، هرگونه تكان و لرزشي هم چندين برابر حس مي‌شود و ممكن است با چند سانتيمتر جابجايي دوربين سوژه كلاً از قاب خارج شود! البته اين بدين معني نيست كه بدون سه‌پايه عكاسي ماكرو غير‌ممكن است. در بزرگنمايي‌هاي نه چندان زياد (براي مثال 1:2) در حالت دوربين بر روي دست هم مي‌توان عكاسي كرد؛ اما براي ثبت هرچه بهتر و شارپ‌تر عكس استفاده از سه‌پايه بسيار توصيه مي‌شود. همچنين از آنجايي كه اكثر سوژه‌هاي عكاسي ماكرو (حشرات، گلها و غيره) بر روي زمين يا نزديك به سطح زمين قرار‌دارند بسيار مهم است كه سه‌پايه مورد استفاده براي عكاسي ماكرو داراي قابليت بازشدن پايه‌ها در زواياي بسيار باز باشد تا دوربين در سطحي نزديك به زمين قرارگيرد. وجود ستون مياني در سه‌پايه هم مي‌تواند به عكاسي از زاويه‌ي بالا بسيار كمك كند.

در عكاسي ماكرو عمق ميدان بسيار كم است (براي آشنايي با مفهوم عمق ميدان اين مطلب را مطالعه بفرماييد) و اين چالش ديگري براي عكاس است كه بتواند در عمق ميدان بسيار كم، فوكوس درست و مناسبي بر روي سوژه داشته‌باشد. معمولاً براي افزايش عمق ميدان، عكاسان ماكرو ديافراگم لنز را تا جاي ممكن مي‌بندند (اغلب  تا f/11 يا f/16) و اين كار باعث مي‌شود كه تنها تا چند ميليمتر بر عمق ميدان افزوده شود! بنابراين، انتخاب نقطه‌ي فوكوس در عكاسي ماكرو بسيار مهم و تعيين‌كنده است، چراكه كوچك‌ترين خطا در فوكوس مي‌تواند به خراب‌شدن عكس منجر شود. يك راه براي فوكوس دقيق در عكاسي ماكرو اين است كه در حالت فوكوس دستي روي سوژه فوكوس كنيد و بعد با عقب و جلو بردن كل دوربين فوكوس دقيق روي سوژه را تنظيم كنيد. همچنين، عمق ميدان كم باعث مي‌شود كه بسته به نوع سوژه و حالت قرارگيري آن احتمالاً تمام سوژه در فوكوس نباشد. بنابراين، انتخاب اينكه كدام قسمت سوژه در فوكوس باشد بسيار مهم است. در عكاسي از موجودات زنده معمولاً طبق يك قانوني هميشگي چشم‌هاي سوژه بايد در فوكوس و كاملاً شارپ باشد.

چالش ديگر عكاسي ماكرو مربوط به نورپردازي سوژه مي‌شود. براي بدست آوردن بزرگنمايي بالا، عكاسان ماكرو مجبور هستند تا به سوژه بسيار نزديك شوند و در بسياري از مواردي ممكن است سوژه تنها چند سانتيمتر با المان جلويي لنز فاصله داشته‌باشد. اين نزديكي به سوژه كار نورپردازي آن را بسيار سخت مي‌كند. اگر براي نورپردازي سوژه  از نور طبيعي خورشيد استفاده مي‌شود بايد مراقب باشيد كه سايه‌ي خودتان يا دوربين بر روي سوژه نيفتد و همچنين نور خورشيد در زاويه‌ي مناسبي به سوژه بتابد كه سايه‌هاي تندي بوجود نياورد. براي رسيدن به نتايجي بهتر، معمولاً استفاده از فلاش‌هاي اكسترنال توصيه مي‌شود. فلاش‌هاي حلقه‌اي كه دور لنز قرار مي‌گيرند يك راه براي نورپردازي در عكاسي ماكرو هستند؛ اما نوع بهتر نورپردازي استفاده از براكت‌هايي است كه فلاش را در دوطرف لنز نگاه مي‌دارد. در اين روش مي توان زاويه‌ي نور را بهتر قرار داد تا سوژه‌ي عكس تخت و دو بعدي بنظر نيايد.

عكاسي ماكرو يكي از تكنيكال‌ترين گونه‌هاي عكاسي است كه نياز به دقت و مهارت بالايي دارد. همانند بسياري ديگر از ژانر‌هاي عكاسي براي پيشرفت در اين نوع عكاسي هم بايد پيوسته تلاش و تمرين كنيد و هميشه به دنبال آگاهي از آخرين دستاوردهاي فني و تكنيك‌ها براي گرفتن عكس‌هايي بهتر باشيد. عده‌ي زيادي از عكاسان حرفه‌اي كه تنها در اين ژانر عكاسي مي‌كنند با توجه به چالش‌هاي عكاسي در محيط باز، بيشتر عكس‌هاي ماكروي خود را در محيط استوديو مي‌گيرند. با درنظرگرفتن عمق ميدان بسيار كم كه پشت‌زمينه را در حد شيب‌هاي (gradient) رنگي بدون جزئيات تقليل مي‌دهد، خلق عكس‌هاي ماكروي استوديويي با استفاده از بازسازي بسيار كوچك محيط زندگي حشرات و موجودات بسيار ريز كار سختي نيست.

با اين حال، براي شروع عكاسي ماكرو شما نياز به امكانات پيشرفته‌ي عكاسان حرفه‌اي نداريد. تعداد زيادي از دوربين‌هاي كامپكت داراي امكان فوكوس در فواصل بسيار نزديك (و معمولاً مُد جداگانه‌اي به نام مد ماكرو) هستند. اگر دوربين DSLR داريد، مي‌توانيد از ارزان‌ترين لنز‌هاي ماكرو براي شروع كار استفاده كنيد. با توجه به اينكه در اكثر مواقع شما از فوكوس دستي استفاده خواهيدكرد، براي كاهش هزينه‌هايتان حتي مي‌توانيد از لنز‌هاي ماكروي قديمي و دست‌دوم كه داراي فوكوس خودكار نيستند (و بسيار ارزان‌تر هستند) هم استفاده كنيد.آموزش عكاسي براي ثابت نگاه‌داشتن دوربين هم از هروسيله‌اي مي‌توانيد بهره‌ببريد؛ مي‌توانيد دوربين را روي زمين قرار دهيد و با قراردادن تكه سنگ‌هاي ريز يا در لنز زير دوربين زاويه‌ و قاب مدنظر خود را ببنديد!